Choroby zbóż

Choroby zbóż

Choroby zbóż

Choroby zbóż są bardzo liczne i różnorodne, przy czym występują (podobnie jak i u innych roślin) na rozmaitych częściach rośliny, głównie jednak niszczą bądź ziarno, jak np. głownie, lub sporysz, bądź też źdźbło lub liście, np. rdze, mącznik itp.

Głownie

Kłosy zbóż opanowanych przez grzyby głowniowate posiadają całkowicie zniszczone ziarno. Odróżnimy tzw. głownie zwarte, twarde, gdy zewnętrznie ziarno przedstawia się normalnie, a przy rozgniataniu rozsypuje się na czarny proszek – zarodniki pasożyta i tzw. głownie rozpylające się, gdy z zawiązków ziaren zniszczonych przez pasożyta, swobodnie wysypują się zarodniki w postaci czarnego pyłku. Pylenie to szczególnie wyraźnie występuje w czasie kwitnienia zbóż.

Zarodniki głowni zwartej wysypują się w czasie młocki zbóż, padają wówczas na ziarno zdrowe i z ziarnem są wysiewane. W glebie następuje zarażenie przez pasożyta młodych, kiełkujących roślinek. Skutki zarażenia w postaci ziaren wypełnionych czarnym pyłkiem widzimy dopiero w lecie, gdy zboża są w pełni rozwoju.

Do grzybów głowniowatych nierozpylających się zaliczana jest i śnieć cuchnąca pszenicy.

Głowniami rozpylającymi zarażają się zboża w okresie kwitnienia. Pasożyt przenika do zawiązku ziarna, pomimo to ziarno rozrasta się normalnie, ale wysiane wydaje rośliny o kłosach posiadających zamiast ziaren – czarny pyłek.

Oto bliższy opis najważniejszych chorób zbóż, powodowanych przez grzyby głowniowate:

Śnieć cuchnąca pszenicy

Porażone tą chorobą rośliny najłatwiej można rozpoznać w okresie dojrzewania ziaren. Wówczas w łanie pszenicy kłosy zdrowe są zwykle pochylone, kłosy zaś porażone przez śnieć wznoszą się ku górze, (plewy i plewki mają rozwarte) i ziarno więcej pękate, niż u roślin zdrowych. Przy rozgniataniu ziaren chorych wydostaje się czarny pyłek i wydziela się zapach śledziowy.

Wysypywanie się zarodników odbywa się w czasie młocki, zarażanie roślin odbywa sie w czasie kiełkowania ziaren.

Środki zaradcze:

  1. Wysiew ziarna pochodzącego z upraw, w których śnieć nie występowała.
  2. Zaprawianie ziarna siewnego najlepiej formaliną i o ile ziarno pochodzi z pól, w których choroba występowała.

Głownia pyłkowa pszenicy

Kłosy pszenicy opanowane przez głownię pyłkową posiadają pomiędzy plewami czarne masy pyłku, rozpylającego się na wietrze. Zarażanie roślin odbywa sie w czasie kwitnienia.

Środki walki:

  1. Wysiew ziarna pochodzącego z upraw, w których nie występowała głownia pyłkowa.
  2. Zaprawianie ziarna siewnego, w którym przypuszczalnie występuje choroba, gorącą wodą.
  3. Usuwanie ze snopków i spalanie kłosów chorych.

Głownie jęczmienia

Rozróżniamy dwie formy głowni jęczmienia: tzw. pyłkową i zwartą.

Kłos jęczmienia opanowany przez głownię pyłkową jest całkowicie pokryty czarnym pyłkiem. Zarażanie roślin odbywa się w okresie kwitnienia.

Walka taka sam, jak i z głownią pyłkową pszenicy.

Ziarna kłosów opanowanych przez głownię zwartą, wypełnione są zwartą masą czarnych zarodników. Wyraźnie przeświecają one przez cieniutką powłokę plewek. Wysypywanie się zarodników odbywa się w czasie młocki. Zarażanie jęczmienia odbywa się w okresie kiełkowania ziaren.

Środki zaradcze takie same jak przeciwko śnieci cuchnącej pszenicy.

Głownie owsa

Rozróżniamy dwa rodzaje głowni owsa: głownię pyłkową i głownię zwartą.

Zarodniki pierwszej głowni wysypują się podczas kwitnienia, zarodniki drugiej głowni wysypują się w okresie młocki. Odrębnością głowni pyłkowej jest to, że zarodniki jej nie zarażają zawartości ziarna lecz przenikają pod plewki i zarażają roślinę w okresie kiełkowania nasion.

Zarówno głownię pyłkową owsa jak i głownię zwartą owsa, należy zwalczać tak, jak zwalcza się śnieć i wszystkie głownie zwarte, a mianowicie przez zaprawianie ziarna siewnego formaliną.

Sporysz żyta

Wydłużone czarne różki w kłosach żyta, czyli tak zwany sporysz są powszechnie rolnikom znane. Gdy rożki te wystąpią w uprawach żyta należy pamiętać, aby nie dopuszczać choroby do dalszego rozwoju. Jako środki zaradcze należy stosować:

  1. Wybieranie rożków z kłosów i niedopuszczanie, aby rożki spadły na ziemię.
  2. Odsiewanie sporyszu od ziarna.
  3. Głębokie przyorywanie ściernisk, aby sporysz został przykryty ziemią i nie stał się źródłem zarazy dla nowych zasiewów.
  4. Staranne wykaszanie traw, które mogą podlegać chorobie.