Środki walki z chorobami roślin

Roślin chorych nie leczymy, życie większości naszych roślin gospodarskich jest krótkie i o jakimś leczeniu poszczególnych roślin na wzór zwierząt i ludzi, nie może być mowy. Wyjątek stanowią drzewa wieloletnie.

Troska więc o zdrowie roślin sprowadza się do zabezpieczania upraw roślin przed chorobami. Trzeba przyznać, że współczesna nauka daje rolnikowi dużo możliwości chronienia roślin przed występowaniem chorób. Wszystkie jednak te środki stosowane w walce z chorobami roślin sprowadzają się do trzech kategorii:

  1. Środki zapobiegawcze tzw. profilaktyczne.
  2. Zabiegi uprawowe (agrotechniczne).
  3. Należyte wykorzystanie wrodzonej odporności poszczególnych odmian roślin na choroby czyli tzw. immunizacja.

Środki zapobiegawcze

Do środków zapobiegawczych czyli profilaktycznych zalicza się:

– odkażanie gleby,

– odkażanie materiału siewnego,

– niszczenie zarażonych roślin całych lub ich części, jako rozsadników chorób,

– zraszanie roślin w okresie rozwoju środkami grzybobójczymi.

Odkażanie gleby

Gleba jest przenosicielem wielu chorób roślinnych, że wspomnę tu o chorobach ziemniaków, kapusty, lnu i innych, odkażanie więc gleby może być bardzo skutecznym środkiem w walce z chorobami. Najczęściej stosujemy ten środek w uprawach roślin w inspektach. Ziemię inspektowe, w której występowały choroby siewek, poddawać należy prażeniu na silnie nagrzanej blasze. W polu te miejsca, w których występowały choroby, można odkażać formaliną. Na metrze kwadratowym gleby robimy kołeczkiem 4 – 5 zagłębień 10 – 15 centymetrowych i do zagłębień tych wlewamy wodny roztwór formaliny (pół na pół formalina 40% i woda) po jednej łyżce stołowej. Zaraz po wlaniu formaliny otwory zasypujemy ziemią. W 3 – 4 dni po zastosowaniu odkażania można przystępować do wysiewania nasion.

Naturalnie odkażanie gleby może być stosowane na polach tylko bardzo niewielkich i przy uprawie bardzo wartościowych roślin (nasiennych, ogrodowych itp.).

Odkażanie materiału siewnego

Nasiona roślin bardzo często są przenosicielami chorób. Zarodniki grzybów pasożytniczych znajdować się mogą na powierzchni nasion; są też wypadki, że wgłębi nasion występuje zarazek. Przykładem chorób, które się szerzą za pomocą zarodników, znajdujących się na powierzchni ziarna, są śnieć cuchnąca pszenicy, głownia owsa i inne. Przykładem choroby, która przenosi się za pomocą ziarna, w głębi którego kryje się zarazek, jest głownia pyłkowa pszenicy.

Ziarna, które mogą być przenosicielami chorób należy przed wysianiem poddać odkażaniu. Do najważniejszych środków odkażających ziarno siewne należą:

  1. Wodny roztwór formaliny.
  2. Wodny roztwór siarczanu miedzi.
  3. Ziarnik – sucha zaprawa.
  4. Moczenie ziarna w gorącej wodzie.

Pierwsze trzy środki stosuje się do niszczenia zarodników grzybów pasożytniczych, znajdujących się na powierzchni nasion, czwarty środek – do niszczenia pasożyta, znajdującego się w głębi nasienia.

Z mokrych zapraw bardzo dobre rezultaty daje zanurzanie ziarna siewnego w wodnym roztworze formaliny.

Poniżej podaję opis zaprawiania ziarna siewnego.

Zaprawianie formaliną

Stosuje się formalinę 40% w rozcieńczeniu 1:400 (1 litr kupnej formaliny 40% na 400 litrów wody, lub 1 litr 30% formaliny na 300 litrów wody).

Zaprawianie można wykonywać albo przez zanurzanie ziarna w wodnym roztworze formaliny (środek pewniejszy), albo przez oblewanie ziarna tym roztworem (środek mniej pewny, który może być stosowany do odkażania owsa).

Przy zanurzaniu ziarna w roztworze wodnym formaliny należy:

a) ziarno wsypać do kosza wysłanego płótnem,

b) do kadzi wlać wodny roztwór formaliny,

c) zanurzyć w formalinie koszyk z ziarnem na przeciąg 15 minut i ziarno ciągle mieszać (powierzchnia płynu powinna wystawać kilka cm. ponad ziarnem),

d) ziarna ze śniecią spływające na powierzchnię cieczy usuwać,

e) po upływie 15 minut kosz wyjąć, trzymać nad kadzią, aby formalina spłynęła, a następnie ziarno rozsypać cienką warstwą na płachty aby przeschło. Można ziarno wysypać bezpośrednio do kadzi z formaliną, ziarno mieszać, usuwać ziarna zaśniecone, po 15 minutach należy zlać formalinę, a ziarno wysypać i rozrzucić do przesuszenia. Mieszanie ziarna w formalinie jest konieczne.

Stosując oblewanie ziarna roztworem wodnym formaliny należy:

a) rozsypać na klepisku lub podłodze ziarno w dość grubej warstwie,

b) zraszać ziarno wodnym roztworem formaliny, za pomocą rozpylacza lub konewki. Podczas zraszania ziarno bez przestanku szuflować, aby cała powierzchnia każdego ziarna była zwilżona,

c) po zwilżeniu ziarna należy przykryć je workami lub płachtą na przeciąg 0,5 godziny,

d) worki, czy płachty winny być przed użyciem zdezynfekowane formaliną,

Ziarno przesuszone po zastosowaniu, czy to pierwszego sposobu zaprawiania, czy też drugiego, winno być zsypane do worków niebędących jeszcze w użyciu lub jeśli były używane należy je zdezynfekować jak również i siewniki.

Zaprawianie wodnym roztworem siarczanu miedzi

Używać należy do zaprawy 1% wodnego roztworu siarczanu miedzi (1 kg siarczanu miedzi na 100 litrów wody) lub 2% roztworu.0,5

Siarczan miedzi rozpuszczać należy w niewielkiej ilości gorącej wody (gdyż w zimnej rozpuszcza się bardzo długo) i dodawać brakującą ilość wody. Jeśli np. mamy przygotować 50 litrów 0,5% roztworu wodnego siarczanu miedzi należy 0,25 kg siarczanu miedzi rozpuścić w 2-5 litrach gorącej wody, a później dodać 48-45 litrów wody zimnej.

Naczynie do wodnego roztworu siarczanu miedzi powinno być tylko drewniane, miedziane lub gliniane.

Zaprawianie wodnym roztworem siarczanu miedzi może być wykonane w dwojaki sposób: a) przez zanurzanie ziarna siewnego w płynie, b) przez zraszanie ziarna.

W pierwszym wypadku należy postępować tak, jak i przy zaprawianiu w formalinie – co zaś do czasu, to w 1% roztworze trzyma się ziarno 5 minut, w 0,5% roztworze 12 godzin i natychmiast przesusza.

W wypadku drugim stosujemy 2-2,5 litra cieczy, na 100 kg ziarna, przy czym ziarno zraszamy za pomocą rozpylacza.

Zaprawianie ziarna ziarnikiem, czyli zaprawą suchą, odbywa się przez kilkuminutowe (3-4 min.) mieszanie ziarna z zaprawą bądź w specjalnych bębnach blaszanych, obracanych korbą, bądź też w jakiejkolwiek beczce, aby tylko ziarno pokryte zostało należycie pyłem zaprawy. 100 gramów ziarnika wystarcza na zaprawienie 50 kg pszenicy.

Po zastosowaniu siarczanu miedzi i ziarnika, ziarno nie może być używane na karm i na przemiał.

Zaprawianie ziarna gorącą wodą

Ziarno w koszach lub luźno związanych workach zanurzyć w beczce z wodą o temp. 20 stopni Celsjusza i przetrzymać w tej temperaturze 4 – 6 godzin. Po upływie tego czasu nasiona przenieść do beczki z wodą o temperaturze 53 stopni Celsjusza  w przeciągu 10 min. Należy ciągle dolewać silnio nagrzaną wodę, aby temperatura wody, w której moczymy ziarno nie obniżała się poniżej 53 stopni Celsjusza, ale też i nie podnosiła wyżej. Po upływie 10 minut należy wyjąć ziarno i przesuszyć w przewiewnym miejscu.

Niszczenie chorych roślin

Niezmiernie ważnym w walce z chorobami roślin jest niszczenie całych roślin lub ich części, gdy stać się one mogą rozsadnikami pasożyta. Najlepiej jest rośliny chore spalać, gdyż wtedy bezwzględnie zniszczymy pasożyta. Nigdy nie należy rośliny chorej rzucać na kompost, aby nie przenosić później pasożyta na pole. Jeżeli spalanie roślin chorych sprawia dużą trudność, należy zastąpić je przez głębokie zakopywanie roślin w ziemi. Dobrze jest przed zasypaniem roślin ziemią obsypać je grubą warstwą wapna mielonego palonego. We wzorowych gospodarstwach rolnych niszczone są w ten sposób chore kłęby ziemniaków, korzenie kapusty z guzłami i inne chore rośliny.

Zraszanie roślin cieczami grzybobójczymi

Poza wyżej podanymi zapobiegawczymi środkami walki z chorobami roślin, należy jeszcze wspomnieć o zraszaniu roślin cieczami grzybobójczymi. Zarazki chorób, gdy upadną na roślinę zroszoną cieczami grzybobójczymi, nie mogą się rozwijać i roślina zostaje uchronioną przed chorobą. Naturalnie zraszanie winno być wykonane bardzo prawidłowo, a więc cała powierzchnia rośliny, przede wszystkim strona górna i strona dolna liści winny być pokryte cieczą grzybobójczą. Praktyka wykazała, że zraszanie daje wtedy dobre wyniki, gdy ciecz pada w postaci drobnych kropelek, możliwie gęsto pokrywających roślinę.

Przy stosowaniu tego zabiegu jest niezbędny dobry przyrząd czyli aparat tak zw. rozpylacz. Zraszanie cieczami grzybobójczymi stosuje się najczęściej przy uprawach roślin ogrodniczych. W gospodarstwach rolnych zraszanie to ma mniejsze zastosowanie, polecane jest jednak bardzo na poletkach, na których się uprawia ziemniaki przeznaczone do sadzenia. Nać ziemniaczana zraszana być winna 1% cieczą bordoską, aby uchronić ziemniaki przed chorobami grzybkowego pochodzenia, w pierwszej mierze przed zarazą ziemniaczaną. Zwykle ciecz bordoską łączymy z odwarem tytoniowym, wówczas mieszanina tych cieczy działa zabójczo i na owady, które przenoszą na rośliny choroby wirusowe. Byłoby bardzo pożądane, aby gospodarstwa nasze rolne zaczęły zwracać większą uwagę niż dotychczas na produkcję zdrowych sadzeniaków ziemniaczanych.