Choroby ździebeł i liści

Rdza źdźbłowa

Rdza źdźbłowa

Rdze zbóż

Poza głowniami do najważniejszych chorób zbóż należą niewątpliwie rdze. Choroby te objawiają się we wczesnych okresach wegetacji w postaci plamek koloru rdzawego, jasno-żółtawego, pomarańczowego i innych; w zależności od gatunku rdzy choroba występuje na źdźbłach, liściach, pochwach liściowych, a nawet i na kłosach. W drugiej połowie lata rośliny opanowane przez rdze pokrywają się plamami o dużo ciemniejszym zabarwieniu, przechodzącymi w kolor czarny.

Plamy jaśniejsze występujące w pierwszej połowie wegetacji są wypełnione zarodnikami tzw. letnimi. Za pomocą tych zarodników zaraza szerzy się od jednej rośliny do drugiej, zarodniki roznoszone są przez wiatr. Zarodniki letnie nie wytrzymują naszych zim, zdarza się to tylko niekiedy.

Czarne plam pojawiające się na zbożach w drugiej połowie lata, wypełnione są zarodnikami tak zwanymi zimowymi, które wytrzymują najsroższe nasze mrozy. Zimowe te zarodniki nie zarażają zbóż, lecz są źródłem zarazy dla innych roślin, zupełnie nie pokrewnych zbożom jak na przykład berberys, szakłak. Na tych roślinach rozwija się rdza, tworząc tzw. zarodniki wiosenne, które dopiero zarażają zboża.

Z powyższego widzimy, że dla rozwoju rdzy potrzebni są dwaj „gospodarze”: zboże i jakaś inna roślina np. berberys, szakłak – tzw. gospodarz przejściowy.

Rdze zbóż przynoszą rolnikowi bardzo wielkie straty : słoma silnie porażona rdzą niema należytej wartości i nie nadaje się do spasania (szczególniej koni), ziarno jest wątłe, słabo wykształcone.

Jako środki zaradcze, należy stosować niszczenie przejściowych „gospodarzy”, wcześnie możliwie siać zboża jare, zaraz po zbiorze przyorywać ścierniska, siać zboże rzędowo, nawozić uprawy zbóż nawozami fosforowymi.

Oto najważniejsze gatunki rdzy zbóż:

Rdza źdźbłowa

Jest to choroba wszystkich gatunków zbóż.

Rdza ta występuje na źdźbłach, pochwach liściowych, a przy bardzo silnym porażeniu i na kłosach żyta, pszenicy, jęczmienia i owsa. Drugim żywicielem rdzy źdźbłowej jest berberys; na liściach berberysu opanowanego przez rdzę, występują plamki wypełnione zarodnikami wiosennymi, które zarażają zboża.

W walce ze rdzą źdźbłowa należy przede wszystkim niszczyć krzewy berberysu, które są u nas źródłem zarazy. Niszczenie berberysu nakazuje nasze ustawodawstwo.

Rdza liściowa brunatna żyta

Rdza występuje wyłącznie na blaszkach liściowych żyta, wywołując brunatne plamki, rozrzucone na górnej powierzchni liścia i ciemne plamki na spodniej powierzchni. Plamki brunatne wypełnione są zarodnikami letnimi, czarne zaś, pojawiające się przed zbiorem żyta zarodnikami zimowymi. Gatunek ten rdzy przenosi się na żyto z dwóch roślin: farbownika lekarskiego i krzywoszyja, pospolitych chwastów pól uprawnych.

Żyta ozime zarażają się od tych chwastów już jesienią. Chwasty te należy bezustannie niszczyć.

Rdza liściowa pszenicy

Na liściach pszenicy wyróżniamy dwa gatunki rdzy: brunatną i żółtą.

Rdza liściowa brunatna przypomina zupełnie gatunek poprzedni, występujący na życie. Jako drugiego żywiciela podają badacze rutewkę, roślinę z rodziny jaskrowatych.

Rdza liściowa żółta występuje na liściach, pochwach liściowych i plewach, wywołując żółte plamy układające się prawidłowymi szeregami. Niekiedy rdza ta powoduje duże straty. Drugi żywiciel jest nieznany.

Rdza jęczmienia

Na liściach i pochwach liściowych występują jasno żółte plamki, wypełnione zarodnikami letnimi. Plamki ciemne wypełnione zarodnikami zimowymi występują zwykle na spodniej stronie blaszki liściowej i pojawiają się przed okresem zbioru. Drugim żywicielem jest sniedek baldaszkowy. Zarodniki letnie mogą zimować. Rdza ta przynosi szkody stosunkowo nieznaczne.

Rdza (wieńcowa) na owsie

Jasno-pomarańczowe plamy, wypełnione zarodnikami letnimi występują głównie na górnej powierzchni liścia, ciemne plamy wypełnione zarodnikami zimowymi występują naokoło plamek poprzednich, przeważnie jednak na dolnej stronie liścia. Drugim żywicielem jest szakłak, to też krzew ten należy niszczyć. W okolicach, gdzie rdze silnie występują, należy siać odmiany owsa odporne na tę chorobę.