Ziemniaki cz. 1

Ziemniaki, zwane także kartoflami, perkami, pantówkami, gajdokami, barabolami, bulbami, bałabuchami itp.

Z powodu wielostronnej swej użyteczności, jak również udawania się na każdym gruncie i w każdym niemal klimacie zajmują jedno z pierwszych miejsc w rzędzie roślin uprawnych. Głównym bodźcem rozpowszechnienia się ziemniaków były nieurodzaje, ludność bowiem uboższa, zagrożona straszliwym widmem głodu, mimowolnie zwracała się do tej nowej rośliny i zaczęła w niej upatrywać cenny środek pożywny, mogący choć w części zastąpić pokarmy, przygotowywane z ziaren zbóż lub roślin strączkowych.

Niema wątpliwości, że uprawa ich, we właściwych utrzymana granicach, jest jedną z najpożyteczniejszych dla ogółu i najzyskowniejszych dla gospodarstwa wiejskiego. Dopełnione odpowiednimi środkami pożywnymi, obfitującymi w ciała białkowate jak grochem, mięsem, kapustą itp., stanowią zdrowy i smaczny pokarm dla ludzi; w pomieszaniu z otrębami, słodzinami, makuchami, mogą być podstawą utrzymania zwierząt gospodarczych. Wreszcie jako surowy materiał, służący do wyrobu wódki, krochmalu, syropu i t. d. są nadzwyczaj cenne, tern cenniejsze, że różnorodne te gałęzie przemysłu, byle umiejętnie prowadzone, nie tylko znaczne zapewniają zyski, ale co ważniejsza, dostarczają odpadków fabrycznych, które zużytkowane na miejscu, sprzyjają podniesieniu żyzności gruntów, ułatwiając otrzymanie znacznych ilości nawozu.

Te wielorakie korzyści, z ich uprawy płynące, dostatecznie usprawiedliwiają niezmierne rozpowszechnienie się ziemniaków, szczególniej w krajach, w których warunkigruntowe i klimatyczne sprzyjają ich wzrostowi. Do takich zaliczają się przede wszystkim Niemcy i Królestwo Polskie.

Zaprowadzenie ich uprawy w najróżnorodniejszych warunkach było powodem wytworzenia się ogromnej ilości odmian, których liczba obecnie paru tysięcy dosięgła.

Ze względu na formę kłębów, można podzielić je na odmiany:

1) O kłębach okrągłych, niekiedy nieco przypłaszczonych, przechodzących często w formę jajowatą; do tego działu należy przeważna liczba mączystych i plennych odmian.

2) 0 kłębach cylindrycznych, spłaszczonych.

3) O kłębach długich, formie przeważnie walcowatej. Ziemniaki cylindryczne i długie często bywają wygięte, z małymi wyjątkami bywają mało mączyste i nietrwałe. Oczka bywają na kłębach pomieszczone płytko, średnio głęboko lub głęboko. Łupina bywa biała, żółta, różowa, czerwona, fioletowa, a czasem prawie czarna. Miąższ jest najczęściej biały lub żółtawy; trafiają się jednak odmiany z miąższem różowym, czerwonym lub niebieskim.

Odpowiednio do użytku wyróżniamy ziemniaki stołowe, fabryczne i pastewne.

Ze względu na czas trwania wegetacji, ziemniaki dzielą się na wczesne czyli rychliki, średnio późne i późne.

Uprawa rychlików zasługuje na uwagę w bliskości miast, gdzie sprzedaż ich znaczną nieraz przynosi korzyść.

Podajemy tu krótki opis niektórych ważniejszych odmian:

Odmiany wczesne. Najwięcej rozpowszechnioną u nas jest odmiana amerykańska Early Bose, dojrzewająca już w drugiej połowie Lipca; daje ona kłęby smaczne, podłużne, o miąższu białym, łupinie blado-różowej. Kartofle sześciotygodniowe mogą być wybierane, w latach sprzyjających, już na początku Lipca, odznaczają się dobrym smakiem, kłęby są drobne, podłużne, nieco zakrzywione; są mało plenne. Ziemniaki niebieskie sześciotygodniowe, dojrzewają w połowie lipca, wyróżniają się owalną, piękną formą.