Zabiegi uprawowe
Zabiegi te umiejętnie stosowane dają rolnikowi wspaniałe rezultaty w walce z chorobami roślin.
Jako środki zaradcze przeciwko chorobom pochodzenia nieorganicznego należy przeprowadzać meliorację gruntu, glebę odpowiednio nawozić, polepszać technikę wszystkich zabiegów pielęgnacyjnych przy roślinach, wykonywać je we właściwym czasie, a do uprawy wybierać odmiany roślin przystosowanych do warunków klimatycznych i glebowych.
Najczęściej sprowadzają się zabiegi uprawowe do:
- Walki z chwastami.
- Usuwania roślin dziko rosnących, z których grzyby pasożytnicze przenoszą się na rośliny uprawne.
- Stosowania najlepszej pory siewu i sadzenia.
- Stosowania właściwego zmianowania.
- Stosowania najodpowiedniejszej uprawy gleby.
- Stosowania racjonalnego nawożenia.
- Stosowania materiału siewnego nieopanowanego przez choroby i pochodzącego z pól, na których choroby nie występowały.
- Przeprowadzenie melioracji gruntu.
Chwasty odbierają roślinom uprawnym wodę, pożywienie i światło, a wskutek tego osłabiają te rośliny i pośrednio przyczyniają się do opanowania ich przez pasożyty roślinne i szkodniki zwierzęce. Wiadomym też jest, że w polach zachwaszczonych chętnie ukrywają się szkodniki na zimę. Należy zatem chwasty niszczyć, o ile dbamy o dobry stan zdrowia roślin.
Na dziko rosnących roślinach często bardzo pasożytują grzyby, które przenoszą się później na rośliny uprawne i niszczą je. Do ważnych zabiegów uprawnych należy niszczenie tych roślin, które są przejściowymi gospodarzami dla grzybów, czy też szkodników. Na pierwszym miejscu stawiane jest powszechnie niszczenie berberysu, który jest rozsadnikiem rdzy kreskowej. Konieczne jest niszczenie perzu, na którym występują rdze.
Berberys jest to krzew o żółtych kwiatach i czerwonych owocach; często jest on u nas spotykany nad brzegami rzek i w lasach. Tam, gdzie berberysu mamy dużo, tam nigdy nie udają się dobrze zboża.
Pora siewu czy sadzenia ma wpływ na stan zdrowia roślin. Wiadomym jest, że wcześniejsze zasiewy zbóż jarych mniej podlegają rdzy niż zboża siewu późnego.
Z mianowanie (płodozmian) właściwie stosowane jest koniecznym warunkiem utrzymywania roślin w stanie dobrego zdrowia. W razie pojawienia się na danej uprawie roślin jakiejś choroby, ważnym zabiegiem jest uprawianie w latach następnych na tym polu innych roślin, chorobie tej niepodlegających.
Za pomocą właściwej uprawy gleby sprzyjamy dobremu rozwojowi roślin, a zatem i odporności roślin na choroby; głębokie przyorywanie ściernisk jest właściwym środkiem w walce z podsuszką. Głęboka orka jest też właściwym środkiem zwalczania sporyszu (rożki sporyszu głęboko przykryte ziemią nie mogą być już źródłem zarazy).
Nawożenie racjonalnie stosowane wpływa zarówno na należyty rozwój roślin, jak i na odporność ich na choroby. W walce z chorobami roślin nie należy stosować nawozów zbyt silnie pobudzających rośliny do wzrostu, a więc nadmiaru nawozów azotowych, rośliny wówczas łatwiej podlegają grzybom pasożytniczym, a nawet i owadom szkodliwym.
Stosowanie materiału siewnego, nieopanowanego przez choroby i szkodniki i pochodzącego z pola, na którym choroby nie występowały, jest pierwszorzędnym zabiegiem w walce o zdrowie roślin. Od wieków rolnicy wiedzą, że ziarno siewne najlepiej jest brać z upraw zupełnie zdrowych. Dziś wszyscy rolnicy wiedzą, jak wielkim niebezpieczeństwem grozi przeniesienie ziemniaka sadzeniaka z pola zarażonego rakiem ziemniaczanym, choćby sam ziemniak był zupełnie zdrowy.
Melioracje gruntu stają się niekiedy koniecznym warunkiem podniesienia zdrowotności roślin. Bardzo często choroby roślin jak rdza, kiła kapuściana i inne występują w silnym stopniu, wskutek zbytniej wilgotności gleby i bez odwodnienia pola nie można się spodziewać poprawienia zdrowotności roślin.
Uprawianie odmian odpornych
W ostatnich czasach zwrócona jest szczególna uwaga na uprawę odmian roślin, niepodlegających chorobom.
Doświadczenia i obserwacje wskazują, że istnieją odmiany roślin uprawnych nie zapadające na choroby, choć w pobliżu na innych odmianach roślin tego samego gatunku choroby silnie występują. Wyszukiwanie odmian zupełnie odpornych na choroby jest wielkim zadaniem doświadczalników, a interesem rolnika jest uprawa tych właśnie odmian. Zakłady doświadczalne rolnicze udzielają rolnikom wskazówek co do odporności odmian roślin na choroby.