Choroby kłębów

Posiadamy dobre warunki do uprawy ziemniaków, możemy przez to podnieść wydajność naszych upraw ziemniaczanych, jak również i rozwinąć eksport ziemniaków sadzeniaków. Pod warunkiem prowadzenia systematycznej i starannej walki z chorobami ziemniaków, ażeby podmieść plon ziemniaków, pod względem jakościowym i ilościowym.

Wśród chorób ziemniaka wyróżniamy:

  1. choroby kłębów,
  2. choroby kłębów i naci,
  3. choroby wirusowe, czyli zwyrodnienie całej rośliny.

Rak ziemniaczany

Do najgroźniejszych chorób ziemniaka, zwalczanych na całym świecie drogą ustawodawczą, należy rak ziemniaczany. Choroba ta powodowana przez grzyb pasożytniczy objawia się w postaci narośli na kłębach, a niekiedy nawet na naci.

Zarodniki pasożyta żyją w ziemi, przez to choroba przenosi się z pola na pole z chorymi ziemniakami, z grudkami ziemi na ziemniakach zupełnie zdrowych, z grudkami ziemi przylegającymi do kół wozów, kopyt końskich itp.

Z okolic, w których rak ziemniaczany występuje nie wolno ziemniaków wywozić. Przy zużywaniu do spasania ziemniaków pochodzących z pól zarażonych rakiem należy przestrzegać ostrożności, aby nie szerzyć choroby. Przepisy te podaje rozporządzenie o zwalczaniu raka ziemniaczanego. Każda Stacja Ochrony Roślin poucza rolników, jak należy wystrzegać się raka ziemniaczanego i jak należy postępować, gdy rak wystąpi.

Jak zwalczać raka ziemniaczanego?

  1. O każdym wypadku stwierdzenia raka ziemniaczanego lub tylko podejrzanych objawów tej choroby należy zawiadomić zarząd gminy i dostarczyć mu próbkę chorych ziemniaków w szczelnym opakowaniu.
  2. Zarząd gminy prześle próbkę ze wskazaniem, od kogo ona pochodzi, do Stacji Ochrony Roślin właściwej Izby Rolniczej.
  3. Z gospodarstwa, w którym znajdują się grunty zarażone rakiem ziemniaczanym, nie wolno wynosić ani ziemniaków, ich odpadków, roślin okopowych i cebulowych, wszelkich roślin z korzeniami, chwastów, ziemi i nawozów naturalnych.
  4. Ziemniaków zebranych z gruntu zarażonego nie wolno używać do sadzenia, na pokarm zaś i paszę wolno je używać jedynie po ugotowaniu lub uparowaniu; nie wolno ich też płukać w wodach bieżących i stojących. Wszelkie odpadki pozostałe na gruncie zarażonym rakiem ziemniaczanym, po zbiorze ziemniaków z tego gruntu, winny być na miejscu spalone lub zakopane na głębokości przynajmniej 0,75 m. nie później, niż przed zaoraniem gruntu. Wodę użytą do płukania ziemniaków zebranych z zarażonego gruntu należy zlewać do dołu głębokości 0,75 m, wykopanego w odległości nie mniejszej, niż 5 m. od studni, gnojowni i wszelkich wód; dół ten następnie winien być odkażony (najlepiej formaliną).

Środkiem najważniejszym w walce z rakiem jest niewątpliwie uprawa odmian rakoodpornych. Rolnicy nasi winni się starać możliwie prędko przejść na uprawę ziemniaków odmian rakoodpornych.

Właściwy Zakład Doświadczalny Rolniczy wskaże rolnikowi, które z odmian ziemniaków rakoodpornych nadają się do danego gospodarstwa. Do ważniejszych odmian rakoodpornych należą: Lech, Kmieć, Juli, Hindenburg, Parnassia, Rosafolja, Jubel, Preussen i inne.

Ospowatość kłębów ziemniaczanych

Na wielu naszych plantacjach ziemniaczanych znajdujemy kłęby pokryte ciemno brunatnymi plamkami, przypominającymi grudki ziemi. Plamki powyższe nie dają się zmywać i trzeba dość dużego wysiłku, aby je zdrapać. Pod szkłem powiększającym widać, że są to utwory pochodzenia grzybnego. Choroba nosi nazwę ospowatości lub krostowatości. Ziemniaki, silnie opanowane przez ospowatość nie mają wartości handlowej.

W walce z chorobą należy przede wszystkim stosować wybieranie kłębów do sadzenia bezwzględnie zdrowych.

Parch ziemniaczany

Objawy parcha na ziemniakach są rolnikom powszechnie znane. Wyróżniane są trzy rodzaje parchów – parch zwykły, parch prószysty i wreszcie parch złośliwy.

Parch zwykły

Parch zwykły może być płaski, wklęsły i wypukły. Nazwy same wskazują jaki jest wygląd uszkodzeń ziemniaka spowodowanych przez parcha zwykłego. Przyczyną wywołującą parcha na kłębach ziemniaczanych są grzyby pasożytnicze znajdujące się w ziemi. Zauważono, że parch występuje przede wszystkim na glebach wapiennych. Nie wszystkie odmiany w jednakowym stopniu podlegają parchowi, są więcej i mniej odporne na tę chorobę.

Szczególnie odporną na parcha okazała się odmiana Hindenburg.

Jako środki przeciwko parchowi zwykłemu, unikać wapnowania gruntu, używać do sadzenia kłęby zupełnie zdrowe.

Parch prószysty albo gąbczasty

Jest to bardzo niebezpieczna choroba, ziemniaki opanowane przez nią nie mogą być wysyłane zagranicę.

Parch prószysty albo gąbczasty przy słabym występowaniu przypomina parcha zwykłego, przy silniejszym występowaniu powoduje głębokie, gnijące rany. Wgłębienia wypełnione są zarodnikami grzyba pasożyta. Ogólnie biorąc, parch prószysty bardzo przypomina parcha zwykłego i bez pomocy mikroskopu rozróżnienie tych form parcha jest bardzo trudne. Stwierdzono, że gleby mokre źle odwodnione, sprzyjają występowaniu parcha prószystego.

Środki zaradcze:

  1. Należy zwrócić uwagę, aby nie wysadzać ziemniaków chorych, szczególniej w glebach, w których pasożyt jeszcze nie występował.
  2. Na glebach opanowanych przez parcha prószystego musi być stosowany odpowiedni płodozmian, a mianowicie ziemniaki przychodzą na dane pole dopiero po 4-ch latach.
  3. Unikanie wapnowania gleby, natomiast zasilanie gleby siarką zmieloną w ilości 125 kg na 1 ha.
  4. Sadzeniaki wolne od parcha prószystego, lecz pochodzące z pól zarażonych pasożytem, zaprawiać formaliną. Moczyć 3 godz. w 0,1% roztworze formaliny (1 część 40% form. na 400 części wody).
  5. Sadzenie zupełnie zdrowego materiału.

Parch złośliwy

Parch złośliwy objawia się w postaci głębokich ranek, pod którymi występuje gnicie miąższu.

Zaprawianie chorych sadzeniaków formaliną dało dobre rezultaty, najlepiej jest jednak używać do sadzenia zupełnie zdrowe kłęby.

Sucha zgnilizna kłębów

W przechowalniach, a więc w kopcach i piwnicach, widzimy niekiedy ziemniaki wysuszone, częściowo wklęsłe i na części wklęsłej pokryte białymi lub biało różowymi kuleczkami grzybnymi. Choroba rozpoczyna się niekiedy na polu, gdy ziemniaki jeszcze rosną.

Środki zaradcze: właściwy wybór pola pod ziemniaki i właściwa uprawa. Unikać składania w przechowalniach ziemniaków pokaleczonych.

Przechowalnie przewietrzać, nie dopuszczać, aby temperatura w nich była powyżej 6 stopni Celsjusza.

Mokra zgnilizna kłębów ziemniaczanych

Choroba powodowana jest przez bakterie. Zarażanie się kłębów występuje w polu i przechowalniach. Ziemniaki opanowane przez mokrą zgniliznę stają się miękkie, wodniste i w rezultacie cały miąższ ziemniaka staje się mazistym o nieprzyjemnym zapachu.

Nie wszystkie odmiany podlegają w jednakowym stopniu mokrej zgniliźnie.

Do środków zaradczych jak zwykle należy właściwa uprawa gleby, dobór odpowiednich odmian, właściwe przechowywanie ziemniaków, sadzenie tylko zdrowych sadzeniaków.

Rdzawa plamistość miąższu

Na przekroju ziemniaków opanowanych przez tę chorobę widzimy nieprawidłowo rozrzucone plamy rdzawe. Choroba ta obniża wartość ziemniaka jadalnego. Przyczyny powodujące chorobę są jeszcze mało znane. Wiadomym jest, że na glebach raczej kwaśnych występuje choroba w mniejszym stopniu.

Nie wszystkie odmiany w jednakowym stopniu podlegają rdzawej plamistości. Walka z tą chorobą nie jest jeszcze należycie znana.